Kwaliteitsverbetering door LED gebruik

Met de verduisteringsschermen gesloten en de verrood lampen aan.

Ik ontmoette de baas, Martien Borst, locatiemanager Peter Ootes, en Patrick Casteleyn, die verantwoordelijk is voor de wereldwijde verkoop bij LED-leverancier MechaTronix (MTX), om meer te weten te komen over de voordelen van spectrale controle bij chrysanten.

De goed bereisde en enthousiaste meneer Borst sprak aanvankelijk over een reis naar Zuid-Afrika vele jaren geleden om de Kilimanjaro te beklimmen. Na weken van voorbereiding en training werd snel duidelijk dat een van zijn grootste uitdagingen sinds het behalen van dit doel het produceren van de perfecte chrysant is geweest.

Rubens is bijvoorbeeld een van de top drie telers in het land op het gebied van biologische gewasbescherming en weerbare teelt. Ook maakt een nieuw onderzoeksproject in een deel van de kas gebruik van een infraroodcamera om alles wat 's nachts vliegt nauwlettend te volgen. Denk hierbij aan een vroegtijdig waarschuwingssysteem voor plaagdieren.

De chrysant is een kortedagplant en vormt pas een bloemknop wanneer de dagen korter worden. Rubens teelt het gewas 12 maanden per jaar, wat strikt gereguleerde periodes van donker en licht vereist.

"Het creëren van een kunstmatige lange dagperiode betekent dat we het hele jaar door groeilampen nodig hebben," zegt meneer Borst, die uitlegt dat lampen worden gebruikt tijdens de lange dagperiode voor de eerste één tot twee weken na het planten van de stekken. Dit wordt gevolgd door een kortedagfase waarin de planten 12 uur per dag in het donker worden gehouden, zelfs in de zomer, voor de bloemknopvorming. Dit hangt af van de variëteit en de tijd van het jaar, maar het kan tussen de acht en elf weken duren vanaf het planten voordat de bloemen worden geoogst.

De 12-uurs verlichtingsperiode hangt af van het seizoen en kan variëren van 4 uur 's ochtends tot 4 uur 's middags in de winter tot 8 uur 's ochtends tot 8 uur 's avonds in de zomer. De kwekerij heeft twee kassen (2 hectare gebouwd in 1997 en 3 hectare in 2007) en de groeilampen die nodig waren in beide waren aanvankelijk HPS-armaturen. Eind vorig jaar werden de 1000w HPS (120mmols) armaturen in de nieuwere 3 hectare structuur vervangen door 1000w MTX CoolStack Boost Dual units.

De eigenaar van de kwekerij heeft eerder drie jaar lang onderzoek gedaan naar de armaturen en nauwlettend gevolgd wat andere chrysantenkwekers deden. "Tot 2021 stapte de meerderheid over op een hybride systeem waarbij de helft van hun HPS-armaturen werd vervangen door LED's," zegt hij. "Om dit te hebben gedaan, zou ik alles hebben moeten herbedraden en een compleet nieuwe infrastructuur moeten bouwen."

Hij had geen plannen om een pilot LED-project te installeren. "Dit heeft voor mij geen zin met een gewas in een continue cyclus van 10 weken." In 2021 kwamen ze tot de conclusie dat ze stappen moesten nemen, en begin vorig jaar werd een bestelling geplaatst voor 1.716 CoolStack LED-units. Met dezelfde aansluitingen kostte het slechts 10 dagen om alle HPS-armaturen te verwijderen en de nieuwe 1000w LED-armaturen aan te sluiten.

De Nederlandse Chrysanten teler werkt voor het eerst deze winter met de MTX Coolstack Boost Dual LED top lights.

Van links naar rechts: Patrick Casteleyn, wie verantwoordelijk is voor de global sales bij LED supplier MechaTronix, Martien Borst en locatie verantwoordelijke Peter Ootes.

Met 23 jaar bij Rubens (de laatste vier jaar als manager), zegt meneer Ootes dat het toen een kwestie was van opnieuw leren hoe te kweken. "Alles verandert," zegt hij. "De LED's verdubbelden bijvoorbeeld bijna de lichtniveaus, maar met slechts één derde van de warmte." Dit is geen stralingswarmte, maar convectie, dus moesten we de temperatuur in de verwarmingsbuizen verhogen om dit te compenseren."

Plantstrekking met verrood

Chrysanten zijn een gewas met veel bladeren, en de lage lichtniveaus tijdens de Nederlandse winter kunnen leiden tot vergeling van de onderste bladeren. Met dit in gedachten is een belangrijk kenmerk van de nieuwste CoolStack LED's de spectrale controle. Dit biedt de mogelijkheid om alle kleuren uit te schakelen, behalve het verrood, om zo de planten te strekken.

Alle andere LED-kleuren worden 20 minuten voor het einde van de 12-uur verlichtingstijd uitgeschakeld. Ze begonnen hiermee op 1 november 2022 en gingen door tot begin maart.

We timeden ons bezoek om de overgang van het volledige kleurenspectrum naar verrood te zien. Dit verandert naarmate de dagen langer worden, maar het tijdstip van ons bezoek was om 17.00 uur. De verduisteringsschermen worden zo snel mogelijk gesloten om de warmte binnen te houden tijdens de winter (zo laat mogelijk tijdens de zomer om de hitte buiten te houden), en het contrast wanneer de lichten alleen op verrood overschakelen, is enorm. De kas was donker voor het blote oog, en mijn camera had zeker moeite met het licht.

Gelukkig liet de teler het verduisteringsscherm in het laatste gedeelte van de kas een paar extra minuten open zodat ik de lampen beter kon bestuderen. De vakbreedte in de 3ha kas is 9,6m. Elk gedeelte is 117m lang en er zijn 72 armaturen per vak.

Rubens produceert jaarlijks 13 tot 14 miljoen stelen. Grote hoeveelheden eindigen op de uitgebreide Oost-Europese markt. Daarnaast is het Verenigd Koninkrijk een andere belangrijke markt.

De kwekerij heeft één plant per vak gemarkeerd om de verandering in stelenlengte te registreren. "Het hangt af van de variëteit, maar in één sectie nam deze toe van 3cm tot 12cm in een week met 20 minuten verrood per dag," zegt meneer Ootes. "Het verlengen van de stelen tijdens de donkerste periode van het jaar resulteert in een beter klimaat binnen het gewas en gezondere planten en bladeren en een hoger kwaliteitsproduct. Bovendien stelt verrood ons in staat de planten te strekken zonder gebruik van chemicaliën."

In feite is verrood niet alleen gunstig voor de stelenlengte, maar ook voor de energierekening, met de verrood LED's die slechts 50w (5%) van het geïnstalleerde vermogen gebruiken. "Het kost niets, maar resulteert in een enorm verschil in de strekking van de stelen," bevestigt meneer Borst.

Het perfectioneren van het systeem is echter niet eenvoudig. "Alle Nederlandse chrysantentelers die met alleen verrood werken, blijven elke dag leren. Elke kas is anders. We moeten het goed doen. De ideale stelenlengte ligt ergens tussen de 70-80cm. Alles wat we langer kweken dan dit moeten we weggooien. Bovendien biedt verrood ons de mogelijkheid om het gewicht van de stelen te beïnvloeden."

Wit en geel zijn populaire kleuren in de lente en winter. Deze foto werd genomen net voordat de verduisteringsschermen werden gesloten. De lampen staan in de alleen-verrood modus.

De toekomst

Onderzoekscentra hebben veel kennis opgedaan met LED's in chrysanten, maar meneer Borst denkt dat hoge energieprijzen Nederlandse telers dwingen hun eigen onderzoek te doen en dat ze niet ver achterlopen. "Veel Nederlandse telers hebben dit winterseizoen officieel onderzoek gerepliceerd."

Het verrood aspect is interessant, maar meneer Borst denkt dat de doorbraak met LED's in het algemeen is dat ze dimbaar zijn. "Dit biedt ons de mogelijkheid om de lichten te dimmen wanneer energie duur is en ze te verhogen wanneer het goedkoper is. We moeten de juiste balans vinden, wat volgens mij belangrijker is dan productie/m². Dit vereist een verandering in mentaliteit."

Met de plannen om deze zomer de 1000w HPS-lampen in de oudere 2ha kas te vervangen door dezelfde MTX-armaturen, lijkt de kweker comfortabel met deze verandering in mentaliteit. Hij is ook van plan om energiedoeken te installeren. Het plan is om de verduisteringsschermen midden op de ochtend tijdens de winter te openen, maar de energiedoeken gesloten te houden. Het dunste doek dat ze in gedachten hebben heeft een natuurlijke lichttransmissie van ongeveer 85%.

Rubens achtergrond

Rubens maakt deel uit van een groep van in totaal 13,5ha chrysantenproductie die werd opgericht door Martien's vader en zijn oom, oorspronkelijk met anjers. Dit werd later gevolgd door andere gewassen, sommige seizoensgebonden, waaronder lelies en Solidago, maar ze hebben altijd snijbloemen geteeld. Ze schakelden over naar jaarrond chrysanten toen ze in 1997 naar de huidige locatie verhuisden. Aanvankelijk werkten ze met 2ha glas, later uitgebreid tot 5ha. Hoewel onafhankelijk beheerd, is Rubens geïntegreerd met Bovebo, dat 8,5ha chrysanten heeft in Hensbroek, een dorp halverwege tussen de Nederlandse steden Alkmaar en Hoorn

De verrood lichten gebruiken slechts 50w (5%) van het geïnstalleerde vermogen. "Het kost niets, maar resulteert in een enorm verschil in strekking van de stelen," merkt meneer Borst op.

Belichting bij chrysanten

De meeste Nederlandse chrysantentelers werken met groeilampen, maar MechaTronix (MTX) beweert de enige te zijn die de mogelijkheid biedt om alleen verrood te gebruiken met zijn nieuw ontworpen CoolStack Boost Dual 1030 watt.

"Nederlandse telers lopen voorop als het gaat om LED's in het gewas," zegt Patrick Casteleyn, die verantwoordelijk is voor de wereldwijde verkoop bij MTX. "Ongeveer 20 telers hebben momenteel dezelfde mogelijkheid als Rubens om met verrood te spelen. Daarnaast zijn er nog zo'n 20 kwekerijen met een hybride HPS/LED-systeem."

Het MTX-engineeringteam begon begin 2021 met de ontwikkelingswerkzaamheden aan de twee-kanaals armatuur. Testen met verrood toonden aan dat ze planten (inclusief komkommers, chrysanten, lelies, rozen, sla, lisianthus, orchideeën en anthuriums) tijdens de verschillende groeistadia konden beïnvloeden. "Elkeen reageert op een andere manier, dus het was belangrijk om iets te ontwikkelen dat algemeen en flexibel voor alle gewassen gebruikt kon worden," merkt meneer Casteleyn op. Het resultaat is een 1030w basisspectrum van rood/blauw/groen/wit, plus 100w van verrood afzonderlijk. "Elk kanaal is dimbaar via de klimaatcomputer van de teler."

Hij denkt dat de toegevoegde waarde van de armatuur de dynamische LED-driver is. "Wanneer het tweede kanaal van verrood niet wordt gebruikt, behouden we het 1030w basisspectrum. Wanneer het tweede kanaal wordt gebruikt, hebben we een basisspectrum van 930w en 100w van verrood. De interesse in dit tweekanaalsbesturingsproduct is enorm, dus op dit moment tekenen we enkele mooie nieuwe contracten wereldwijd."

- Nieuws van The Commercial Greenhouse Grower -